Dünyanın en güzel coğrafyasında bulunan İzmir, 8 bin 500 yıllık bir tarihe sahip. İnsanlığın var olduğu ve yerleşik hayata geçtiği dönemlerden bu güne çekim merkezi konumunu koruyan ve insanların yaşamak için medeniyetler kurduğu İzmir’de çok kültürlülük ve renklilik daima var oldu. Bornova ilçesinde bulunan Yeşilova Höyüğü ve civarında başlayan yerleşiklik, Symrna’da, Tepekule Antik Kenti’nde devam etti ve Kadifekale’de daha da yerleşik bir düzene geçti. Ege’nin incisi İzmir’den adeta tarih fışkırıyor. Bulunan tarihi eserler İzmir’de bulunan çeşitli müzelerde sergileniyor. Değerli okuyucularımız için İzmir’in en gezilesi müzelerini derledik.
İZMİR SELÇUK EFES MÜZESİ
İzmir’in Selçuk ilçesinde bulunan Efes Müzesi, yaz döneminde (1 Nisan – 31 Ekim arası) sabah saat 08.00’de açılıyor ve akşam saat 20.00’de kapanıyor. Kış döneminde ise (31 Ekim – 1 Nisan arası) sabah saat 8.30’da açılıp, akşam 17.30’da kapanıyor. Ayrıca müzede bulunan gişeler yaz döneminde 19.00’a kadar, kış döneminde ise 17.00’ye kadar açık kalıyor. Bu zaman aralıklarını göz önünde bulundurarak Selçuk’ta bulunan ve dünyanın en önemli müzelerinden biri olan Efes Arkeoloji Müzesi’ni gezebilirsiniz. 1964 yılından bu yana açık olan ve Türkiye’nin en çok ziyaret edilen müzeleri arasında yer alan Efes Müzesi, çok önemli eserlere de ev sahipliği yapıyor.
Efes Müzesi’nde göreceğiniz önemli eserlerden bir kaçı;
- Efes Artemis heykeli
- Mermer Artemis heykeli
- Mısırlı rahip heykeli
- Sokrates başı
- Priapos heykeli
- Myken vazoları
- Eros başı
- Yunuslu Eros
- Tavşanlı Eros
- İsis heykeli
- Mitolojik tanrıların heykelleri
İzmir Selçuk Efes Arkeoloji Müzesi, farklı bölümlerden oluşuyor. Arasta bölümünde tarihi Türk yerleşimlerindeki ticaret hayatı ve el sanatlarından örnekler verilirken, bir başka bölümde Antik Çağ eserleri sergileniyor. Osmanlı dönemi paraları da yine Efes Müzesi’nde görülebilecekler arasında. Arkeoloji ve Etnoğrafya bölümlerine sahip Efes Müzesi’nde sergilenen eserler farklı adlara sahip salonlarda yer alıyor. Bilgilendirme Salonu ile başlayan Efes Müzesi’nin salon adları şu şekildedir;
- Efes Artemisi
- Artemis Tapınağı buluntuları
- Kybele kültü
- İmparator kültü ve portreler
- Yamaçevler buluntuları
- Çeşme buluntuları
- Mezar buluntuları
- Çağlar boyu Efes
- Sikkeler ve hazineler
- Orta bahçe
Müzeyi gezmek isteyenlere bir de hatırlatmada bulunalım. Efes Arkeoloji Müzesi’ne gitmişken, yakınında yer alan Efes Antik Kenti, Ayasuluk Antik Kenti, Efes Terasevler (Yamaçevler) ve St. Jean Anıtı’nı da mutlaka görün. Efes Antik Kenti içinde bulunan Efes Yamaçevler’de Roma dönemi evleri bulunuyor. Günümüze kadar yıkılmadan gelen evlerde, hala canlı renklere sahip mozaikler ve mermer duvarlar görülebilir. Efes Müzesi’nde Yamaçevler’de bulunan çok önemli eserler de ayrı bir bölümde sergileniyor. Efes Müzesi’nde yaklaşık olarak 64 bin eser yer alıyor ve her geçen yıl, İzmir’de süren yeni kazılarla orantılı olarak eser sayısı artıyor.
Selçuk Efes Müzesi’nde yer alan tarihi eserlerin önemli bir bölümü, Efes Antik Kenti’nde yapılan arkeolojik kazılarda ve yine ilçenin farklı noktalarında yapılan kazılarda elde edilen eserlerden oluşuyor. Aynı zamanda, Dünyanın 7 Harikası arasında bulunan Artemis Tapınağı’nın kalıntıları da Efes Müzesi’nde ziyaretçilerini bekliyor. Selçuk terminaline yürüme mesafesinde olan Efes Arkeoloji Müzesi, Atatürk Mahallesi, Sevgi Yolu, 1047 Sokak No:26 Selçuk adresinde yer alıyor ve Müze Kart ile giriş çok kolay.
İZMİR BERGAMA MÜZESİ
Türkiye’nin ilk keşfedilen antik kentlerinden olan Pergamon Antik Kenti’nde 1878 yılında kazıların başlaması ile burada bulunan tarihi eserler depo olarak adlandırılabilecek bir yerde toplanmaya başlanmış, Bergama Akropol ve Asklepion Antik Kentlerinde yapılan yeni kazılarla eser sayısı önemli ölçüde artmıştır. Bölgede müze ihtiyacı ortaya çıkınca, 1933 yılında müze yapımına başlanmış ve 1936 yılında Bergama Müzesi adıyla açılış gerçekleşmiştir.
Bergama ilçesi Zafer Mahallesi’nde bulunan Bergama Müzesi’nde yer alan tarihi eserlerin önemli bir bölümü, Akropol Antik Kenti, Asklepion Antik Kenti ve Kızıl Avlu’da yapılan kazılarda elde edilen eserlerden oluşuyor. Ayrıca Pitane, Myrina, Gryneion Antik Kentlerinde bulunan tarihi eserler de Bergama Müzesi’nde sergileniyor.
Bergama Müzesi’nde Etnografya bölümü de var. Bu bölümde yöreye ait geleneksel elbiseler ve kültürel eşyalar yer alıyor. Aynı zamanda Anadolu topraklarının değerli halı ve kilim örnekleri de yine müzenin önemli eserleri arasında bulunuyor. Bir de hatırlatma yapalım. Bergama Müzesi’ni gezmek isteyenler, Akropol ve Asklepion Antik Kentleri ve Kızılavlu Bazilikası’nı görmeden ayrılmasınlar.
Bergama Müzesi’nde öne çıkan ve ziyaretçilerin yoğun ilgisi ile karşılanan eserleri şu başlıklarda sıralayabiliriz;
- Antik kentlerden getirilen Arkaik dönem eserleri
- Farklı dönemlere ait mermerden yapılmış eserler
- Pergamon heykeltıraşları tarafından yapılan eserler
- Halı ve kilimler (Kozak Bergama, Yağcıbedir ve Yuntdağ dokumaları)
- Kumaşlar ve el işlemeleri
- Myrina terakotaları (pişmiş toprak heykelcikler)
- Çanak, çömlek ve gaga ağızlı kaplar
- Nymphe heykeli
- Magara kâseleri
- Aplike seramikleri
- Mezar stelleri (Mezartaşı da denilebilir)
- Pergamon sigillatası (seramikler)
- Kistophor sikkeleri
Türkiye’nin ilk ‘Arkeolojik Kazı Müzesi’ özelliğine de sahip olan Bergama Müzesi binası Zeus Sunağı’ndan esinlenilerek yapılmıştır. Bilindiği üzere Pergamon Sunağı ve Zeus Altarı adlarıyla da bilinen Zeus Sunağı Bergama’dan Almanya’ya kaçırılmış ve orada sergilenmektedir. Aynı zamanda Pergamon Akropolis’te bulunan ve yine Almanya’ya kaçırılan Athena Tapınağı’nın propylon yapısı da önemli hazinelerimizden biri idi. Bergama Müzesi’nde Zeus Sunağı’nın ve Demeter Kutsal Alanı’nın maketleri de bulunuyor. İzmir’in en önemli müzeleri arasında yer alan Bergama Müzesi’ne Müze Kart’ınız ile girebilir ya da müze girişinden bilet alarak eşsiz bir seyir zevkine varabilirsiniz.
İZMİR ÇEŞME MÜZESİ
İzmir’in Çeşme ilçesine bağlı Musalla Mahallesi’nde bulunan Çeşme Müzesi, Çeşme Kalesi’nin içinde yer alıyor. Çeşme Kalesi aslında Çeşme Müzesidir demek belki de daha doğru olacak. Cenevizliler tarafından yapılan Çeşme Kalesi, Ceneviz ve Osmanlı mimari özelliklerini bir arada barındırıyor. Yıkılmadan günümüze ulaşan Çeşme Kalesi, ülkemizin önemli kaleleri arasında yer alıyor. 1965 yılında silah müzesi olarak hizmet verilmeye başlanan Çeşme Müzesi, 1984 yılında Çeşme Arkeoloji Müzesi adını alarak çeşitli arkeolojik eserlerin de sergilendiği bir müzeye dönüştürüldü.
Çeşme Müzesi’nin en dikkat çekici eserleri arasında, Çeşme’de yapılan kazılarda elde edilen Tunç Çağı’na ait eserler ve Erythrai Antik Kenti kazılarında çıkarılan eserler var. Dünyanın ilk şarap üretim merkezlerinden biri olan Bağlararası kazılarında çıkarılan ve el yapımı olan çanak-çömlekler Çeşme Arkeoloji Müzesi’nde yerini almış durumda. Bu eserlerin yanı sıra Çeşme Müzesi’nin dikkat çekici eserleri arasında şunlar sayılabilir;
- Erythrai Antik Kenti heykelleri
- Yine bu antik kentte çıkarılan figürinler ve sikkeler
- Osmanlı-Rus Deniz Savaşı’nda kullanılan silahlar ve eşyalar
- Büstler
- Mermer heykeller
- Gümüş ve bronz sikkeler
Çeşme Kalesi’nin içinde yer alan Çeşme Arkeoloji Müzesi’nin girişinde bir de sanat galerisi bulunuyor ve burada önemli sergiler yapılıyor. Çeşme Müzesi’nin ziyaret tarihi bu sergilere denk getirilirse, bu geziden büyük bir keyif alınacağı aşikâr olacaktır. Çeşme Müzesi’ne dair son not olarak ise şu bilgiyi de vermek gerekir ki; Alaçatı ve Kalemburnu ile Çeşme Körfezinden çıkarılan eserler de bu müzede yer alıyor.
İZMİR ARKEOLOJİ MÜZESİ
İzmir’in Konak ilçesinde bulunan İzmir Arkeoloji Müzesi’nde, İzmir’de ve Ege Bölgesi’nde yapılan arkeolojik kazılardan elde edilen eserler sergileniyor. İzmir Arkeoloji Müzesi ilk olarak 1927 yılında terk edilmiş Aya Vukla Kilisesi’nde açılmış, 1984 yılında ise mevcut binasına kavuşmuştur. İzmir Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen eserlerin çıkarıldığı başlıca antik kentler şunlardır;
- Smyrna Antik Kenti (Bayraklı)
- Efes Antik Kenti (Selçuk)
- Pergamon Antik Kenti (Bergama)
- Milet Antik Kenti (Aydın-Didim)
- Klazomenai Antik Kenti (Urla)
- Teos Antik Kenti (Seferihisar)
- İasos Antik Kenti (Muğla-Milas)
Bahçesini İzmir Etnografya Müzesi ile paylaşan İzmir Arkeoloji Müzesi 3 katlıdır ve donanımlı bir müzedir. Müzenin 2 katında arkeolojik eserler sergileniyor ve bir diğer katında yönetim bölümleri var. Zemin katta ise depo, laboratuar, kütüphane gibi tam donanımlı bölümler bulunuyor. İlk adı Asar-ı Antika Müzesi olan İzmir Arkeoloji Müzesi’nin yakınında Agora Antik Kenti, İzmir Atatürk Evi Müzesi, İzmir Tarih ve Sanat Müzesi ile İzmir Etnografya Müzesi gibi önemli kültürel yerler de bulunuyor. İzmir Arkeoloji Müzesi’nde 5 bin eser bulunuyor ve bu eserler kronolojik bir sırayla sergileniyor. Müzenin görülmesi gereken önemli eserlerini ve eser gruplarını şöyle sıralayabiliriz;
- Kyme’de bulunan Bronz Koşan Atlet heykeli
- Bronz Demeter heykeli
- Efes Afrodit heykeli
- Erythrai’de (Çeşme-Ildırı) bulunan Kore heykeli
- Tanrıça Kyble’ye ait çeşitli heykelcikler
- Artemis, Poseidon ve Demeter kabartma heykel grubu
- Herakles, Medusa ve Zafer Tanrıçası Nike heykelcikleri
- Androklos heykeli
- Yunan, Roma ve Venedik Dükalığı sikkeleri
- Klazomenai pişmiş toprak lahitleri ve mermer lahitler
- Helenistik mezar stelleri
İZMİR ETNOGRAFYA MÜZESİ
İzmir Konak’ta bulunan ve şehrin etnografik eserlerinin sergilendiği İzmir Etnografya Müzesi binasında İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü de hizmet veriyor. İzmir Arkeoloji Müzesi ile aynı bahçe içinde olan Etnografya Müzesi’nde, 19. Yüzyılda İzmir’de ve Ege Bölgesi’nde yaşayan insanlardan ve aynı dönemde kullanılan eşyalardan kesitler bulunuyor. İzmir Etnografya Müzesi’nde bugün yok olmuş ya da yok olmaya çok yakın olan birçok meslekle ilgili eşyalar da bulunuyor. Çömlekçilikten tenekeciliğe, keçecilikten tahta baskıcılığa, urgancılıktan nalıncılığa kadar farklı el sanatları ürünleri müzede sergileniyor.
İzmir Etnografya Müzesi’nde İzmir’deki ilk Türk eczanesi olan İttihat Eczanesi ve yine İzmir’in meşhur şerbetçisi olan Demirhindi de ziyaretçilerini bekliyor. Ayrıca 19. Yüzyıl yaşamından, evlerinden, el işlemelerinden ve hamam takımlarından da örnekler müzede sergileniyor. İzmir Etnografya Müzesi’nde geçmiş yüzyıllarda kullanılan silahlar da yer alıyor. Çakmaklı tüfekten filintaya, priştovdan tabanca örneklerine pek çok silah örneğini müzede bulabilirsiniz.
İZMİR RESİM HEYKEL MÜZESİ VE GALERİSİ
Tam adıyla İzmir Devlet Resim Heykel Müzesi ve Galerisi, ilk olarak 1952 yılında Kültürpark’ın içinde açılmıştır. Konak Mithatpaşa Caddesi’nde bulunan, İzmir’deki sanatçıların eserlerinin sergilendiği müzede, her yıl devlet sergileri ve amatör sergiler de düzenleniyor. Sergi etkinliklerinin popüler olduğu galeride resim kursları da periyodik aralıklarla veriliyor. Turgut Pura’nın yoğun çabalarıyla zengin bir koleksiyona sahip olan Resim Heykel Müzesi, plastik sanatların gelişimi için önemli bir işlev görüyor.
Resim ve Heykel Müzesi’nde 500’ün üzerinde eser var. Bu eserlerin büyük bölümü resimlerden oluşuyor, heykeller, seramikler ve baskı resimler de müzede az sayıda yer alıyor. Sergilenen resimler usta isimlerin fırçasından çıkmış. Şeker Ahmet Paşa, İbrahim Çallı, Hoca Ali Rıza ve Hikmet Onat gibi büyük resim ustalarının eserleri müzede yer alıyor.
İZMİR ATATÜRK EVİ MÜZESİ
İzmir’de tüccar olan Takfor tarafından Alsancak’ta ev olarak yaptırılan ve daha sonra hazineye devredilen binayı İzmir’de bulunan ordumuz karargâh olarak kullandı. İzmir İktisat Kongresi’ni toplayan Mustafa Kemal Atatürk, çalışmalarını bu binada yürüttü. Kongrenin bitmesinin ardından ise bir süre otel olarak kullanılan bina, 1926’da İzmir Belediyesi tarafından satın alınarak Atatürk’e hediye edildi. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 1930 ve 1934 yılları arasında İzmir’e her geldiğinde burada kaldı. 1940’ta müze olmak üzere istimlâk edilen bina, 1941’de ziyarete açıldı.
İzmir Atatürk Müzesi’nde, Atatürk’ün kullandığı odalar, banyo ve salon bölümleri var. Atatürk’ün kullandığı eşyalar da yine müzenin farklı bölümlerinde sergileniyor. Gazi Konağı olarak da bilinen Atatürk Müzesi’nde bronz ve mermer heykeller, Isparta ve Uşak Halıları, Atatürk tarafından kullanılan yazı takımı, kristal ayna, şömineler, Atatürk portresi ve büstü yer alıyor.
İZMİR KEY MUSEUM (KEY MÜZESİ)
İzmir’in Torbalı ilçesinde 7 bin mt2 alanda kurulu olan ve Türkiye’nin en büyük klasik otomobil ve motosiklet müzesi olan Key Museum’de, dünyanın farklı noktalarından toplanan ve bir araya getirilen eşsiz koleksiyonlar bulunuyor. Key Müzesi’nde model otomobiller, maskotlar ve nostaljik benzin istasyonları da var. Otomobil dünyasının ünlü markalarının ilk modelleri de müzenin eşsiz eserleri arasında ziyaretçilerini bekliyor. Pazartesi ve Salı günleri kapalı olan Key Museum, diğer bütün günler sabah saat 10.00 ile akşam 17.00 arasında ziyaret edilebiliyor.
